viernes, 29 de marzo de 2019


Gorteetako gorteatzea

Beldurra nabari zaie eskubi aldeko alderdi politikoei. Hainbeste matraka Sanchezi hauteskundeak dei ditzala exijitzen eta orain, hilabete eskas falta denean hautestontzietan gure bozka jartzeko, emaitzak eurak nahiko lituzketenak ez direla izango antzematen dute.

Benda zauria egin baino lehen jarri nahian, Riverak gobernu akordio bat eskaini zion Casadori eta honek, trukean, Kanpo Gaietarako ministerioa eskaini zion; Ciudadanosekoak, ironiari jarraituz, Unibertsitateen Ministerioa hobeto egokituko zitzaiola erantzun zion curriculumean Zuzenbide Autonomiko eta Lokaleko master zalantzagarria duen PPko buruari.

Erdi txantxetan, erdi serioan, ministerioen banaketa egiten hasi dira herritarren iritzia entzun aurretik. Gezurra dirudi duela hiru urte bai batak eta bai besteak Podemosek PSOEri antzeko eskaintza egin zionean esan zituztenak esanda orain beraiek aldarte berdintsuan ikustea. Gizarteak dituen arazoekin eta egungo egoera politiko nahasian behar duen egonkortasunarekin, ez da serioa horrelako azpijokoetan aritzea.

Dena dela, alde nabaria dago egoera bien artean. Podemosen kasuan harrokeria izan zen nagusi, uste zutelako Sanchezek euren babesa jasotzea beste aukerarik ez zuela. Telebistan entzun diogu asteon Pablo Iglesiasi: “Sanchezekin dudan harremanaren gakoa bakoitzak duen indarraren araberakoa da”. Orduan, bere indarrak gaizki neurtu zituen Podemosekoak.

PP eta Ciudadanosen arteko gorteatzea, aldiz, beldurrak eraginda sortu da. Casadok badaki milaka eta milaka botok ihes egingo diotela; PPk eta Ciudadanosek badakite Senatuan orain duten eragina erabat galduko dutela: eurek osatuko ez duten Gobernuari ahalik eta traba gehien jartzeko, Goi Ganbera euren beharrizanetarako lotsa gabe erabiltzeko eta, jakina, Katalunian 155. artikulua euren nahiaren arabera aplikatzeko.

Senaturako hautagaien aukeraketa prozesuak asko zigortzen ditu alderdi txikiak eta eskubiaren zatiketak kalte gehigarria egingo dio PPri, euren eskubitik Ciudadanos jaio zelako eta are eskubirago espageti westerneko pistoleroaren banda. ‘Ona, itsusia eta gaiztoa’ filmean bezala, elkarri begirada mehatxugarriak botatzen aritu dira azken dueluan, baina egiaren ordua heldu ahala elkar gorteatzen hasi dira tiroketan hirurak galtzaile aterako direla ikusita.

Gu, aldiz, gurera; begietara begiratuz, Gasteizen, Madrilen zein Bruselan gauza bera esaten dugulako. Euskadi eta euskaldunon interesak defendatzera, eskubitik zein ezkerretik datozen erasoei aurre egiten.

domingo, 24 de marzo de 2019


Aviso a navegantes

Aviso a navegantes es una expresión que se ha popularizado como advertencia o amenaza. Pero, en realidad, se trata de los boletines que publica la autoridad marítima con el objetivo de actualizar las cartas náuticas y la ubicación de los faros, esto es, la información necesaria para la navegación. Hoy, la acción política navega en aguas turbulentas y, por ese motivo, resulta imprescindible conocer en detalle y profundidad las circunstancias que pueden condicionar o, directamente, hacer naufragar una travesía.

A un mes escaso de que volvamos a acudir a las urnas, por tercera vez en poco más de tres años, para elegir a las y los representantes en el Congreso de los Diputados y el Senado, se están produciendo dos novedades que llaman mi atención. Por una parte, el cainismo de los grandes partidos a la hora de elegir o imponer sus candidaturas; la democracia interna ha cedido el paso a decisiones de los líderes que han querido arroparse con las personas más afines para, en caso de problemas, no verse cuestionados desde dentro de las propias organizaciones. Por otra parte, la apuesta por suscribir pactos entre partidos políticos que podríamos considerar antinatura.

El último ejemplo lo tenemos en Navarra, donde la carta náutica de los partidos considerados como de centro derecha se ha orientado a presentar candidaturas conjuntas. El problema es que lo están haciendo a costa de no aceptar la pluralidad de ideas y, sobre todo, de no asumir la diversidad de identidades existentes en la sociedad a la que dicen representar. Aviso a navegantes.

El “aviso” resulta especialmente preocupante cuando comprobamos que Partido Popular y Ciudadanos comparten el mensaje de que una de sus primeras medidas, caso de acceder al Gobierno español, será aplicar en Cataluña el artículo 155 de la Constitución. La advertencia o amenaza es que será un 155 duro. Como si las medidas aplicadas hasta ahora, el cese del President y de todo el Govern de la Generalitat, pudieran ser consideradas blandas.
Estos dos partidos han encontrado en UPN el aliado perfecto para firmar un pacto antinatura en la Comunidad Foral. Lo cierto es que los pretendidos adalides de la foralidad han sido capaces de contraer matrimonio de conveniencia con los antiforalistas declarados de PP y Ciudadanos. De hecho, pocas horas después de rubricar el trato, fue el propio responsable económico de la formación de Albert Rivera quien afirmó su disposición a derogar el Régimen Foral navarro y la singularidad de su Autogobierno. El “desliz” de Garicano no ha encontrado respuesta convincente entre los firmantes del acuerdo, lo que deja a UPN ante la evidencia de su supeditación a los dictados de PP y Ciudadanos.
En la práctica, este pacto va a significar que la representación de UPN en el Senado va a acabar votando a favor de un artículo 155 que cuestiona el Autogobierno y que pretende anular de raíz las competencias propias en materias como educación o sanidad. UPN se va a encontrar votando en contra del Convenio y el Concierto Económico, sumando sus votos a los de Albert Rivera quien hizo célebre la expresión del “cuponazo” para cuestionar de raíz la autonomía fiscal con que contamos en Navarra y la Comunidad Autónoma Vasca.
Si estos “avisos a navegantes” no fueran suficientes, el PP ha querido avanzar un paso más, proponiendo la extensión de su acuerdo con Ciudadanos a todo Euskadi. Está claro que el PP vasco es capaz de defender una cosa y su contraria en relación al Autogobierno: lo mismo convoca el 25 de octubre un acto de “celebración” del Estatuto en Gernika como, solo cuatro meses después, el 20 de febrero, presenta y aprueba en el Senado una proposición para que no se transfieran a Euskadi las competencias aún pendientes de ese mismo Estatuto. El PP es capaz de unirse el día 28 de febrero a la declaración institucional con motivo del 140 aniversario del Concierto Económico Vasco y, un año después, proponer un pacto electoral a Ciudadanos, el partido que más se ha significado en su crítica a la singularidad fiscal de nuestro Autogobierno.
En estas Elecciones Generales está en juego el futuro del modelo de Estado futuro y la realidad es que PP y Ciudadanos, condicionados por Vox, están compitiendo en su pulsión recentralizadora. Este es un auténtico aviso a navegantes, entendido como advertencia o amenaza, porque la oleada de conquistadores o reconquistadores de Colón ha sumado a un nuevo tripulante, la Unión del Pueblo Navarro; un partido que, para defender los Fueros y los Derechos Históricos, entrega su voto a quien defiende su abolición.
Mientras UPN celebra el desembarco de la Triple Alianza en el Viejo Reino abriendo las compuertas a una limitación de la capacidad de Autogobierno, este pasado viernes el Gobierno Foral de Uxue Barkos reunía en Pamplona al Lehendakari  y al Presidente de Nueva Aquitania para relanzar la Eurorregión. Este proyecto de colaboración transfronteriza representa otra forma de entender la acción institucional: unirse para tender puentes y construir, para reforzar los lazos en una Estrategia compartida que mira al futuro de Europa. Desde el corazón del Arco Atlántico, la Eurorregión defiende una estrategia para mejorar las infraestructuras de comunicación, la formación universitaria, el turismo cultural, la convivencia lingüística, el deporte, la innovación o la digitalización de la economía. Es un modelo de acción política en positivo.
La Presidenta de Navarra y el Lehendakari ponen el acento en buscar puntos de encuentro, conscientes de que, en el marco europeo, la unión hace la fuerza. Frente al modelo frentista obsesionado con liquidar el Autogobierno, la Eurorregión simboliza la suma de voluntades. Es una alternativa de largo aliento que construye desde el respeto a la identidad propia y a través de un modelo de colaboración. Frente a ese modelo constructivo, la suma de PP, Ciudadanos y UPN en Navarra es un aviso a navegantes, la advertencia de que el Autogobierno puede naufragar ante la oleada recentralizadora y uniformizadora que late en su carta de navegación.
Mi artículo de opinión, hoy en Diario Vasco.

viernes, 22 de marzo de 2019


Politikak pazientzia behar du
Gaur goizean nire argazki kameraren objektiboak uste nuen baino matxura handiagoa duela esan didate. Kolpe bat jaso zuen eta, nonbait, ‘barrilete’ delakoa eta motorea kaltetuta daude eta ez du behar den moduan enfokatzen.
Jomuga argi antzematea eta urrutikoaren ikuspegia izatea ez dira, halere, argazkilaritzari era esklusiboan dagozkion ezaugarriak; politikan ere hobe egingo lukete askok objektibo egokia erabiliko balute, berehalakotasunean geratu gabe. Asko eta askori entzun izan diot aspaldion burutazioetan oinarritutako tuiterrera begirako politika egiteko modu hau baztertu egin behar dela esanez, baina egunero-egunero titular deigarri bezain hutsak entzuten ditut han-hor-hemen; ia denetan, arerioari belarriondokoak emanez.
Ulertzen dut batzuk ahalik eta gehien medioetan agertzeko duten nahia, baina arduratzen nauena duten ikuspegi laburra da. Ez dago epe luzerako helbururik, ezta epe ertainekorik ere; agertzea da kontua. Askotan egia esatea ere ez da garrantzitsuena, edo egia osoa behintzat; arerio politikoari kalte egiteko nahikoa da aitzakiarik txikienaz baliatzea horren inguruan sareetan ziztu bizian zabalduko den istorioa eraikitzeko.
‘Fake news’ edo albiste faltsuak eguneroko ogia bezalakoak dira gaur egungo politikan. Ezjakintasunarengatik edo asmo txarrarengatik agertzen dira; ez dakit zer den txarrago, baina gehienetan bigarren arrazoiarengatik izaten da. Duela egun batzuk, Pablo Casadori itzelak esan zizkioten bere proposamen bati behar ez zen interpretazioa eman ziotelako, baina ez da bera, hain justu, pertsonarik aproposena horretaz kexatzeko, sarriegitan egia bere interesen arabera egokitzeko joera duelako bere diskurtsoetan. Kazetaritza txarraren eredu bezala esaten da: “Egiak ez diezazula titular polit bat zapuztu”.  
Politikan berehalakotasuna, deigarritasuna, berritasuna nagusitzen ari da, baina jokabide horrek bere arriskuak ditu. Politikan beti, eta gaur egungo egoera nahasian are gehiago, kontrakoa behar da: pazientzia, min egingo ez duten hitzak, sinesgarritasuna… Askotan arazoak geldoegi konpontzen direla esan ohi da, baina erabaki egokiak hartzeko politikari denbora eman behar zaio.
Argazki on bat ateratzeko denbora behar izaten da: argia, angelua, helburua, enfokea… datu guztiak ezagutu behar dira, ostean, orduan bai, instant batean botoia zapaldu baino lehen. Datu horietan, jakina, ezin da falta distantzia batera dagoen jomugari ondo begiratzeko objektibo egokia izatea. Eta ez dadila matxuratuta egon.

viernes, 15 de marzo de 2019


Navarra Suma, Nafarroa gutxiago

Gaurko egunari ‘Martxoko Idus’ deitzen zioten antzinako erromatarrek, eta egunean zehar zeruko txoriek nola kantatu eta hegan egiten zuten ikusita etorkizunerako augurioak iragartzen zituzten. Gaur egungo augure modernoak inkestak izaten dira eta aurtengo ‘Idusek’, edo hobe esanda EiTB Focusek, Kongresurako eta Senaturako hauteskundeen aurrean EAEn dauden boto-asmoak jakinarazi dituzte.

Emaitzei erreparatuta, euskal herritarrek EAJk Madrilgo Gorteetan izaten duen jokabidea eta eragina positiboki baloratu egiten dutela ematen du. Gidariak norabide argi eta zuzena eramateak fidagarri egiten du, horregatik gureganako konfiantza berretsi eta hazi egingo omen da.

Zaila da, ordea, Nafarroaren etorkizuna iragartzea, eskubirako hegaldian laino ilunez beteriko norabidea eskaintzen ari direlako samaldaren aurreneko postuan jarri diren hiru txoriek. Izan ere, nafarrek ezin dute argi izan ‘Navarra Suma’ izeneko hiru buruko batuketa honek zein izango duen benetako helmuga, gidarietako bik pentsaera hain kontrajarriak dituztela kontuan hartuta: UPN foruen aldekoa; Ciudadanos, aurkakoa. PPren kaioak nahikoa du bidaideak izatearekin, migrazioan zehar ez galtzeko.

Bideari hasiera eman baino ez diote egin eta Ciudadanoseko arduradun ekonomiko nagusiak Nafarroako Foru Erregimena errespetatzen duela esan du, baina berau ezabatuko lukeela gaineratu du. Luis Garicanoren esanetan, bai Euskadiko zein Nafarroako Itun Ekonomikoak gardentasunik gabe negoziatzen omen dira, kupoak modu opakuan kalkulatzen omen dira. Opakua euren jokabidea da, hauteskundeetara begira euren diskurtsoa ‘modulatu’ egiten dutelako, benetako asmoa beste bat dela jakinik; kukua dakarkit gogora, beste txori baten habian kumea hazi eta handia denean hango jabeak botatzen dituena.

Koalizioak eta akordioak zilegi dira politikan, baina ez da bidezkoa hautesleei gezurretan aritzea. Batuketa honen ‘pegamento’ bakarra Espainia da, ez Nafarroa, izenak bestelakoa adierazten duen arren; alderantziz, elkartu diren hiru alderdien arteko batuketa ez delako bateragarria gaur egun ulertzen dugun Nafarroarekin. Gauza bera gertatuko litzateke Euskadin akordio hau hedatzeko Alfonso Alonsok egindako gonbidapena gauzatuko balitz. Foruen amaiera nahi ote dute? Euskadi gutxiago. Nafarroa gutxiago.

viernes, 8 de marzo de 2019


Euskararen aldeko keinuak

Asko harritu ninduen Pedro Sanchezek Euskaltzaindira asteon egindako bisitak; sentimendu baikorraz beteriko harridura. Aurten, Euskararen Hizkuntza Akademiak 100 urte betetzen ditu eta Estatuko Presidenteak keinu bat izan nahi zuen gure hizkuntzarekin. Ohorezko liburuan idatzita utzi duenez, etorkizuneko hizkuntzatzat ikusten du euskara; etorkizun oparoarekin, historia luze eta aberasgarriaz gain.

Eskertzeko keinua egin eta hitz politak adierazi eta gero, Sanchezek euskararen alde zer gehiago egiteko prest dagoen ere esan beharko digu. Alegia, keinuen atzean edukirik, benetako asmorik, duen; izan ere, badu non lan egin bere eskumenekoak diren erakundeetan ‘euskarari esker Euskadiko eta Estatuko gizartea aberasteko’. Estatuak Euskadin eskaintzen dituen zerbitzuetan euskararen normalkuntzarekin jarraitzeko prest al dago?

Madrilgo Gorteetan behin eta berriz lehiatu behar izaten dugu euskararen eskubideak urratzen ahalegintzen direnen aurka: euskara derrigorrezkoa baino meritutzat kontuan hartu dadila Administrazioko oposizioetan, telebista publikoaren Euskadiko langileen artean euskaldunik ez izatea… Euskadin  urtero dauden milaka epaiketetatik euskarazkoak hutsaren hurrena dira.  Justizian euskararekiko bizi dugun egoera penagarria landu eta konpondu nahi al du?

Egia esan, nahiago dut Pedro Sanchezek egindako keinua beste batzuen erasoak eta mehatxuak baino. Dena dela, ez nuke nahiko asteongo Presidentearen agerraldia keinu hutsean geratzea; eta kanpaina hain gertu izanik…

Guretzat ere kanpaina hor dago, baina gure asmoak aspalditik eta etengabe erakutsi eta defendatu ditugu Gorte Orokorretan. Aurrerantzean ere horrela egiten jarraituko dugu, baina hurrengo legealdian EAJren Talde Parlamentarioak badu beste ardatz bat lanean jarraitzeko Madrilen; izan ere, atzoko bisita Sanchezen konpromiso moduan hartu dugu eta ez dugu utziko keinu huts batean gera dadin. Guk ere, ekin eta jarrai.

viernes, 1 de marzo de 2019


Lau urterik behin…

Aurten ere, Pedro Sanchezek ezin izan du bere urtebetetzea behar den moduan ospatu. Ez, ez diot hori bere agintaldiari nahiko lukeen baino lehenago amaiera eman behar izan diolako, baizik eta atzo otsailaren 28a noiz amaituko zain egongo zelako eta, hara!, gaur martxoaren 1arekin esnatu da, bere jaioteguna egutegian agertu gabe.

Otsailaren 29a egun berezia da, lau urterik behin baino ez delako kontuan hartzen tarte horretan 365 eguneko egutegiaren eta lurrak eguzkiari bira osoa emateko benetan behar duen denboraren artean dagoen desfasea zuzentzeko. Bisurteak dira horiek; ‘bisiestoak’: ‘bis sextus dies ante calendas martii’; martxoko lehen eguna baino lehen errepikatu beharreko eguna. Dena dela, egokitzapena ez da perfektua, eta horregatik arauak salbuespenak ditu, eta ehuneko multiplo diren urteak (400ekoak izan ezik) ez dira bisurteak izaten.

Egutegi politikoan ere, hauteskundeak lau urterik behin egitea izan da ohitura, baina azken urteotan salbuespen gehiegi izaten ari da Estatu espainolean. Bisurteak zehazteko araua nahasia dirudien arren, askoz ere nahasiagoa da aspaldian Estatu mailan bizi dugun giro politikoa. Lurrak eguzkiari lau bira emateko astia baino, bat eman orduko Gobernuek beraien bidea eten eta herritarrak bozkatzera deitzen dituzte. Ordezkarien oreka numerikoak eta, batez ere, Alderdi politiko nagusiek elkarrizketarako gaitasunik ez izateak azaltzen du ezegonkortasun hori.

Johannes Kepler astronomo alemaniarrak XVII. mendearen hasieran azaldu zituen planeten mugimenduaren hiru legeak; aldaezinak eta, horregatik, betierekoak. Estatu espainiarrean, XXI. mendean, legeak aldaezinak, aldagarriak, derrigorrez betetzekoak edota bete behar ez direnak daude eta, horregatik, ‘kaduzitatea’ dute.

2020an Pedro Sanchezek bere urtebetetze eguna izango du, lau urtero legez. Ordurako ez dakit Gobernuko Presidente izango den edo, agian, beste kanpaina baten murgilduta izango den. Bitartean, Euskadin, hauteskunde urtea izango da, Iñigo Urkulluren Gobernuak bere agintaldia osatuko duelako bere jokabide sendo eta iraunkorraz baliatuz. Unibertsoaren Legea baino, Legearen unibertsoa.

Ezin dut testu hau amaitu, atzo hil zen Xabier Arzalluzi lerro batzuk eskaini gabe. Pertsona, laguna, senarra, aita, aitona… betirako joan da, baina berak utzitako lana eta irakaspena ere betirako geratuko zaizkigu. Zure eredua gure iparizarra izango da. Goian bego.