domingo, 27 de octubre de 2019


El 155: dos años 

Tal día como hoy, hace dos años, el Gobierno de Mariano Rajoy aprobaba el cese del President de la Generalitat, Carles Puigdemont. Era la primera vez que se aplicaba el artículo 155 de la Constitución española. Una decisión dura: cese del Presidente del Gobierno Autonómico, de todas y todos sus Consejeros y disolución del Parlament. Todo esto en un Estado que se dice descentralizado. Recuerdo que en mi intervención en aquel Pleno del Senado en el que se aprobó la aplicación de esta medida de excepción, además de reclamar prudencia al entonces Presidente del Gobierno, le pedí que reconsiderase su postura ya que, con este tipo de medidas "sabemos cómo se empieza, pero no cómo se termina".

Estos días hemos comprobado que lejos de haberse arreglado el problema, la distancia entre la realidad catalana y la que representa el Ejecutivo central, ha aumentado. Es decir, el Tribunal Constitucional habrá dado carta de legalidad a la decisión adoptada por el Senado, pero el problema político sigue ahí, está vivo y se ha agravado. La pregunta que tienen que hacerse los partidos que apoyaron la implementación del artículo 155 es si la política aplicada ha resuelto los problemas existentes en Cataluña o no. La respuesta es obvia, estamos peor que hace dos años.

La sentencia del ‘procés’ que el Tribunal Supremo notificó la semana pasada y la reprobable reacción violenta de parte de algunos colectivos, que ha enturbiado la lícita reivindicación del desacuerdo ante el fallo del Alto Tribunal, han abierto un nuevo capítulo de este conflicto. Las demandas para aplicar de nuevo el artículo 155, la Ley de Seguridad Nacional o el Estado de excepción evidencian la escalada de tensión que, como es habitual, solo beneficiará a las posiciones más extremas, en perjuicio de las dialogantes y constructivas.

Esta sentencia ha llegado precisamente a las puertas del inicio de la campaña electoral del 10 de noviembre, unas Elecciones que serán determinantes en el devenir de los acontecimientos en las próximas semanas. Por supuesto, la coincidencia de fechas no es tal, puesto que era conocido que la Sentencia se haría pública de forma previa al cumplimiento de los dos primeros años de prisión preventiva de las primeras personas encarceladas. La coincidencia ha sido, por lo tango, deseada, y ha acumulado una tensión innecesaria que resulta que ahora tampoco parece satisfacer a nadie.

Ahora Pedro Sánchez pretende retomar la iniciativa, sobre todo mediática, en estos tiempos en los que se decanta por el marketing en lugar de la política. Con ese exclusivo objetivo organizó la ronda de contactos con los líderes de PP, Ciudadanos y Podemos para tratar de granjearse la imagen de ‘hombre de Estado’. Sin embargo, ni Casado, ni Rivera ni Iglesias han querido seguirle el juego: “Si estamos en campaña, lo estamos todos”, parecen querer decir al atacar al presidente en funciones, anteponiendo también ellos y con toda lógica sus propios intereses electoralistas.

En todo caso la “ronda” organizada no tiene un pase. Resulta que, ante la crisis territorial más grave de los últimos años, un conflicto político que requiere para su solución de una herramienta tan básica como el diálogo, el Presidente del Gobierno en funciones llama a capítulo solo a quienes quiere que cierren filas con sus intereses y, por el contrario, se niega a comunicarse con las instituciones catalanas que se encuentran en pleno ejercicio de su responsabilidad pública. Le repito hoy al presidente Sánchez lo mismo que hace dos años le dije al entonces presidente Rajoy: “El diálogo tiene dos enemigos: quien maltrata las leyes y, sobre todo, quien solo quiere escucharse a sí mismo”. 

La cuestión fundamental es que dos años después, la realidad de los hechos se mantiene inalterable y conviene recordarla una vez más: Cataluña sigue sin tener el Estatuto que votó y tiene un Estatuto que no votó. Esto ha ocurrido porque el Partido Popular antepuso sus estrictos intereses electoralistas y recurrió el Estatut que había sido pactado y aprobado ni más ni menos que por el Parlament de Catalunya, el Congreso y el Senado, siendo ratificado finalmente en referéndum democrático por el Pueblo catalán. Aquella estructura política, parlamentaria e institucional fue arrumbada por una Sentencia del Tribunal Constitucional que conviene tener muy presente hoy en día al valorar esta segunda Sentencia del ‘procés’ y sus previsibles consecuencias. Nos encontramos ante un problema político de primer orden y su judicialización no contribuye a su solución, sino todo lo contario.

En mi calidad de miembro del Consejo de Europa, debo decir que una cosa es que los países europeos no quieran interferir en los asuntos internos de otro Estado, algo comprensible, pero otra distinta es que alguien pueda llegar a comprender esta situación. Menos aún, que alguien en Europa entienda que en el Estado español no solo se cierren los ojos, sino que se dinamiten todos los puentes de relación y diálogo político e institucional. Cataluña está viviendo una situación muy compleja, pero también el Estado y también Europa. La solución exige altura de miras. Hay que hacer frente al problema con una voluntad real de aportar una solución razonable, viable y duradera. 

La situación en Cataluña se explica y enmarca por dos Sentencias judiciales; lo cual representa la mejor prueba de que existe un enorme déficit de la política. En octubre de 2017 advertí a Rajoy de que aplicar el artículo 155 no solo no solucionaría el problema, sino que tenía “la certeza de que estas medidas profundizarían el problema y enconarían las posiciones”. Efectivamente, las posiciones solo se han ido enconando entre una Sentencia mala y otra peor. Es tiempo de recuperar la política con mayúsculas como única forma de canalizar una vía de solución. En democracia no hay otra alternativa que apostar por el diálogo y el pacto político, lo bueno y lo mejor.

Mi artículo de opinión, hoy en Diario Vasco. 

viernes, 25 de octubre de 2019


Trukoa ala tratua

Halloween ez da gure herriko jatorrizko ohitura baina, azken urteotan modan jartzen ari denez, estatubatuarrek erabiltzen duten ‘trukoa ala tratua’ esaldia erabiliko dut nik ere Franco hobitik ateratzeko gauzatu den prozesuaz aritzeko.
Trukoa nabarmenegia izan da. Guztiok ados gaude Alderdi Sozialistak ekintza honen erabilera elektorala egin nahi izan duela, ezin da ulertu bestela hauteskunde atarian nahitaez egin behar izana. Epaileen oportunismoak horretarako aukera eman diote Sanchezi eta aprobetxatu nahi izan du… baina oso gaizki egin du. Azkenean, biktimen gorazarrerako izan behar zena Francoren gorespenerako izan da.
Ekitaldi diskretua izan behar zuela esan zuten arren 17 herrialdetako 500 kazetari izan ziren inguruan albistea jarraitzen. Tira, agian erakutsi beharreko ekintza zen; aukera aproposa munduari erakusteko Estatuko historiaren orrialde lotsagarri bati amaiera ematen zitzaiola. Baina munduak ikusi duena, denok ikusi duguna, diktadorearen gehiegikeriek aberats egin zuten familiartekoek sorbalda gainean atera dutela hilkutxa, Memoria Historikoaren Legearen kontra egiten duten ikurrak eta Francoren aldeko oihuak… Dena telebistaz eta zuzenean. Penagarria.
Alderdi politikoen erreakzioei dagokienez, batzuk harrigarriak egin zaizkit nahiz eta egileengandik asko gehiago espero ez: “Badago zer egin hoberik”, esan du PPko Alvarez de Toledok; “Francoren hilotzarekin zer egin berdin dit", jarraitu du Ciudadanoseko Riverak. Ez, ez da berdin. Nola izango da, bada, berdin hainbeste hildako eragin zuen gerra eta diktadura odoltsu baten arduradun nagusia bere gorazarrerako egindako monumentu erraldoian jarraitzea?
Tratua ona izan da. Zalantzarik gabe, albiste ona da 44 urte berandu etorri arren, horietako asko PSOE Gobernuan izan dela. Ona da Estatu espainiarra lotsagarri uzten zuen irregulartasun demokratikoetako bati amaiera ematen diolako. Horietako bati diot, oraindik asko geratzen direlako konpontzeko. Eroritakoen Haranaren gaira mugatuz, ez dugu ahaztu behar 1.231 euskal herritar bertan hilobiratuta jarraitzen dutela; ez dugu ahaztu behar monumentuak alde bakarrekoen ekintzak azpimarratzeko bakarrik erabili dela eta behar-beharrezkoa dela honi esanahi berria ematea, heziketarako erabiliz: historia irakasteko eta hainbeste sufritu dutenentzako memoria, oroitzapena eta justizia jasotzeko. Hainbeste lan dago egiteko... 

viernes, 18 de octubre de 2019

Demokraziaren tresnak
Alderdi Sozialistaren Gobernuaren arabera, eskuin muturreko zaleek, neonaziek, Katalunian eragin dituzten kalteak eta erasoak independentziaren aldeko herritarrek egindako protesta ekintzen ondorioa omen dira. Horrela esan du euren bozeramailea den Isabel Celaák.
Lehenik eta behin, kondenatu egin behar dira Procés delako epaiaren aurkako iritzia azaltzeko modu bortitzak erabili dituzten guztiak. Argi eta garbi. Hori bai, banatu egin behar dira sekula gertatu behar ez ziren ekintza horiek eta epai horren aurkako aldarrikapenak egiten dituztenen protesta zilegia.
Celáa entzunez gero, ematen du arazoen sortzaileak beti izaten direla edo independentistak, orain bezala, edo nazionalistak edo autodeterminazioa aldarrikatzen dutenak... Gogoratu beharko luke bozeramaileak “Estatu Demokratikoaren Tresnek” Herri baten ahotsa isilarazi zutela 2006an Kataluniako Parlament-ak onartu, Estatuko Kongresu eta Senatuak berretsi eta kataluniar herriak galdeketan onetsitako Estatut-a Auzitegi Konstituzionalera eraman eta, Guerra sozialistak esan zuen moduan, “zepillatu” zutenean.
Gogoratu beharko luke, baita ere, PSOEk, PPk, Ciudadanosek eta, jakina, Voxek ere arazo politiko hau konpontzeko ematen dituzten irtenbideak epaileak, polizia eta militarrak dituztela protagonista moduan, eta ez politikoak. Hitz egiteko biltzen direnean ados daudenen artean hitz egin eta euren jokabidea sendo mantentzeko baino ez da, ez desberdin pentsatzen dutenekin. Beste alde batetik, komunikabide gehienetan aritzen diren iritzi emaile ia guztiak zabaltzen ari diren mezuak ere ez dira, hain zuzen ere, elkarrizketa eta akordioaren aldekoak; eta zenbait kasutan ‘gasolinari sua’ botatzen aritzen dira behin eta berriz.
Eskuin muturreko zaleak beti egon dira hor; eroso, “Estatu Demokratikoaren Tresnek” euren Estatuaren eredua “lotuta eta ondo lotuta” izan duten bitartean. Hori bai, “erantzun” egiten dute inork herriaren hitza entzun eta horri bide politikoa emateko ahalegina egiten duenean; hain zuzen ere Demokraziaren tresnak erabiltzen direnean.

viernes, 11 de octubre de 2019


Urrats galduak

Madrilgo Senatuan, Bozeramaileen Batzordekook biltzen garen gelaren aldamenean dagoen ‘urrats galduen’ aretoan, Cristobal Colonen estatua bat dago. Bertan dagoen inskripzioak arreta eman zidan lehenengoz irakurri nuenean: “A las diez de la noche en 11 de octubre de 1492: ¡Tierra!”. Izan ere, beti ikasi izan dugu urriaren 12an heldu zela Ameriketara eta horregatik ospatzen dela jai biharko egunez Estatu espainiarrean.

Gaur urriak 11 denez, inskripzio hori gogoratu eta interneten bilatu eta aurkitu dut horren azalpena izan daitekeena: diotenez, Rodrigo de Triana begirariak orain Amerika moduan ezagutzen den lurra lehenengoz urriaren 12an ikusi omen bazuen ere, aurreko gauean Colonek berak su argi batzuk ikusi omen zituen lurra izan zitekeena antzemanez, Santamaria itsasontzian berarekin zihoazen hurbileko laguntzaileei horren berri emanez.

Gaur egungo politikaren begirari batzuk emaitza bikainak iragartzen zizkioten Alderdi Sozialistari hauteskundeak errepikatuz gero eta, horregatik, beste alderdi batzuei kontzesioak egin beharrean, ontzia ziztu bizian zuzendu zuten hautestontzietako portu distiratsura. Gaur, gure botoa berriz emateko hilabete baino falta ez denean, kostaldea hurbilago ikusten dute, baina ez dute oso argi Indietara ala Mundu Berrira heltzen ari diren.

Colonen kontakizunera bueltatuz, Erreginak lurra ikusten zuen lehen pertsonari bere bizi osoan urtero 12.000 marabedi emango zizkiola agindu omen zuen eta, Pinta karabelako begirari zen Rodrigo de Trianaren kalterako, ohore eta diru hori “a las diez de la noche en 11 de octubre de 1492: ¡Tierra!” iragarri omen zuen Colonek berak jaso zituen Estatu espainiarrera itzultzerakoan. Hori bai, almiranteak kontzesio bat egin behar izan zuen lehenago; izan ere, Guanahani-ko kostaldera heltzerakoan hondoa jo eta Santamaria ontzia urrutiko lurralde haietan utzi behar izan zuelako. Ea apirilaren 28tik azaroaren 10era bitartekoak ere ez diren urrats galduak.

viernes, 4 de octubre de 2019

Euskara eta Macronen eta Nafarroaren aniztasuna


Aste honetan, Europako Kontseiluko bileran hartu dut parte eta bertan Emmanuel Macron ere izan da. Frantziako presidenteak Europako baloreak goraipatu ditu, tartean berau osatzen dugun guztion arteko diferentziak ezaugarri aberasgarri moduan hartuz. Horretarako “hizkuntza hospitalitatea” erabili du adibidetzat; “gure diferentziak murriztuko lituzkeen esperanto baten antzeko ametsari uko egin eta hizkuntza eta kultura guztiak onartzen ditugu”, bota du nire harridurarako.
Harridura, begibistakoa delako Frantziako Gobernu guztiek euskararekiko izan duten jarrera ez dela inoiz “hospitalarioa” izan; Estatu jakobinoaren eredu denak, hain zuzen ere, “hizkuntzaren aniztasunari” lepoa eman izan diolako behin eta berriz. Azken adibide moduan, apirilean Ipar Euskal Herriko hamazazpi haurtzaindegi publikoetan euskarazko murgiltze eredua zabaltzeari Hezkuntza Ministerioak uko egin zion.
Euskarari buruz ari garenez, aipatzekoa da aste honetan Nafarroako Auzitegi Gorenak euskararen dekretuaren atal batzuk indargabetu dituela. Bertan, besteak beste, Erriberan eta Eremu Mistoan lanpostu publiko batera sarbidea izateko euskararen ezagutza meritu moduan ez da kontuan hartuko; ingelesa, frantsesa, alemaniera eta beste batzuk bai, baina linguae navarrorum, nafarren hizkuntza, ez. Izaskun Bilbao europarlamentariak honen inguruko kexa azaltzeko Bruselara eraman duen ekimenean ondo baino hobeto azaltzen duenez, hau ez dator bat Europako Oinarrizko Eskubideen Gutunak hizkuntza eta kulturen aniztasunen inguruan dioenarekin.
Nafarroako administrazioan lanpostu bat lortzeko euskara jakitea “sari” moduan izendatzen zuen Autonomia Erkidegoko egunkari batean irakurri dudanez, Navarra Sumako kide baten arabera indargabetutako legeak “aukera berdintasuna urratzen” omen zuen euskara meritutzat hartzen zuelako; ingelesak, frantsesak, alemanierak eta beste batzuek ez, baina linguae navarrorum, nafarren hizkuntzak, bai. Batzuk aberasgarriak dira; bestea, gurea, nafarrena, baztertzailea.
Navarra Suma koalizioak euskararen erabilera murriztu eta gutxitua helburu duen legea ordezkatzen du; beraien izenean daramaten batuketa baino kenketa nahi dutenen legea. Euskara gutxituz beraien berezko kultura pobreago egin nahi dute; berdintasuna bilatuz beraien aniztasuna pobreago egin nahi dute. Esperanto uniformatzailearen ametsa.