Aho bat, bi belarri

‘Aho bat, bi belarri; gutxi mintza, asko adi’. Gaur Euskararen eguna eta hamaika egunetan zehar Euskaraldia ospatzen ari garen garai honetan, Alderdi Popularreko ordezkari nagusiek belarria prest izan beharko lukete antzinako atsotitz honi jaramon egiteko. Izan ere, politikan betidanik, eta batez ere gaur egungo egoera nahasian, komenigarria izaten da gauzak behin esan baino lehenago bitan entzutea eta hausnartzea.

Senatuko Talde Popularreko bozeramaileak, Ignacio Cosidok, ez du zuhurtasunaren edo diskrezioaren papera jokatu nahi eta, ‘ahobizi’ beharrean, ahobero agertzen ari da behin eta berriz. Ez dut berriro gogoratuko bere taldekideei helarazi zien whatsapp lotsagarria; oraingoan astelehenean espetxeetako eskuduntza Euskadiri transferituko zaiola iragarri zenean esandakoa nabarmendu nahi dut. Bere ustez, akordio hau Estatuko Gobernuak “bere bazkide nazionalisten aurrean berriz ere amore eman” izana erakusten du eta, gaineratu zuenez, “ETAko presoak hurbiltzeko egin ahalko litzatekeen edozein politikaren aurka egingo dugu”.

Gernikako Estatutuak transferentzien inguruan jasotzen duena ez errespetatzea eta, argudio berean, Espainiako Legeak presoei onartzen dizkien eskubideen kontra agertzea Goi Ganberako bozeramaile popularraren ekimen indibiduala balitz, gaitz erdi; tamalez, legearekiko intsumiso agertzeko joera hau zabala da euren alderdian. Eta ez bakarrik Espainian; joan den astean, Euskadiko presidenteak, Alfonso Alonsok, Euskadiko Autonomia Estatutua “bere osotasunean beteta” dagoela esan zuen. Oraindik transferitu gabe dauden 37 eskuduntzak ahaztu ez ezik, gehiago esatera ere ausartu da, eta Euskadik “ez dagozkionak ere hartu” dituela ziurtatu du. Alonsoren gezurretara ohituta nengoelakoan, onartu beharra daukat honakoak erabat harritu nauela: edo errealitatearen pertzepzioa edo lotsa guztiz galdu du. Ez hori bakarrik; Euskadiko Legebiltzarraren erabakiaren aurka jo du, euskal interesei muzin eginez, Madrildik interesatzen zaien mezua zabaldu ahal izateko. Abestiak dioen moduan: “Txanpon baten truke”.

Azken finean, jokabide hauek erakusten dutena da, beste behin, Alderdi Popularrak ez duela inoiz Estatu anitz baten sinetsi; baina ez hori bakarrik, ez du sinesten Estatu honek Erkidego desberdinak dituela eta ez du sinesten bakoitzak bere eskuduntzak dituela. Adibide bezala, duela bi urte Auzitegi Konstituzionalak Euskadiren aldeko bi eskumen onartzen zituen epaia jakinarazi zuen eta PPk behin eta berriz bete gabe utzi ditu: hori al da Estatu batek izan beharko lukeen jokabidea?

Espainian ezpainetan darabiltzate Konstituzioa eta Legea baina hauek betetzerakoan hitza jan eta bere aplikazioa komenentziaren araberakoa izaten da: Katalunian zorroztasun guztiarekin inposatzen den bitartean, beste hainbat kasutan bete ez eta horren justifikaziorik ere ez da eman behar izaten, gehiengoen nagusitasunean ezkutatuta. Gezur hutsa. Nor da, bestela, Katalunian egun bizi den egoeraren erruduna? Gogoratu behar da, 2006an PPk Kataluniako herriari eman zion zaplaztekoa Estatut-a ‘zepillatu’ zuenean. Horretarako, gainera, Andaluziako Estatutuan PPk berak ontzat eman zituen 30 artikulu errekurritu zituen Kataluniakoan, hitzez hitz berdinak izan arren, Konstituzioaren kontra egiten omen zutelako. Zer sentituko du Erkidego horretako kide batek injustizia horren aurrean?

Asteko zirkulua osatzeko, asteazkenean alderdiko presidenteak, Pablo Casadok, hezkuntzaren eskumenak Estatuan zentralizatuta egon behar direla esan eta horren alde egingo duela aurreratu zuen. Oraingoan esandakoa ulertzeko, komeni da irailean esan zituenak gogoratzea; hain zuzen ere, ezin zela onartu Estatuak doktrinamendurik ekidin ezin izatea, sistemetan parekidetasunik ez egotea, eduki desberdinak jasotzea edo irakasleak hizkuntzen arabera aukeratzea. Gaztelaniaz existitzen ez den aditza erabilita, “hori ez dela Estatu autonomikoa zentripetatzea” ziurtatu zuen. Hitzetan ez dakit, baina asmo eta ekintzetan Casado ‘zentripeto-petoa’ dela esan genezake.

Indar zentripetoak alde batera utzita, poloen erakartze eta aldaratze indarren teoriara joango gara. Izan ere, zeinu desberdina duten poloak elkartu ohi diren bezala, politikan mutur bietakoak direnak elkar elikatzen ari dira euren jarrerekin. PPk berak onartzen du muturreko ezkerra dela eskubia hirutan zatitu izanaren erantzulea eta, haien arteko lehiaren ondorioz, eskubiko ideologia duten alderdien erradikalizazioaren erruduna; baita Alderdi Popularrarena ere.

Honenbestez, Jose Maria Aznarren aspaldiko amets ezkutua eta FAES fundazioaren teoria zaharra politikaren taula gainean daukagu dagoeneko: abertzaletasun sentimenduaren hazkundearen erruduna hezkuntza da. Horri helduta, Katalunian arazorik ez zegoen arloetan arazoak bilatzen ari dira, presioa muturreraino eramanez, zentralizazioaren interesean jokatuz, sufritzen ari den jendeari batere garrantzirik eman gabe. Suaren inguruan gasolinarekin jolasten.

Horren adibide hurbil baten berri izan dugu egunotan, Nafarroako Hezkuntza Sailburuari egiten ari zaizkion jazarpenarekin. Europa mailako adituek txalotu duten berdintasunerako Skolae izeneko programa martxan jarri izanagatik sekulakoak entzun behar izateaz gain, Maria Solanak mehatxuak ere jaso ditu eta orain eskoltarekin ibili behar du, teknikariak presionatzen dituzte eta euren bulegoetara baimenik gabe sartu dira. Nafarroako Alderdi Popularrak honen inguruko salaketarik azalduko ote du?

Momentuz, Euskadikoak muzin egin dio ostegunean Eusko Legebiltzarrean Sailburu nafarraren aurkako mehatxuak gaitzesteko eta bere hezkuntza programari babesa adierazteko aurkeztu zen adierazpen instituzionala onartzeari. Nola hartuko lukete euren alderdiko kargu publiko bati atxikimendua adierazteari ezetz esango bagenio besteok? Askatasuna ideologia uniformatzailea duten politikoentzako baino ez da izan behar?

Natura oso jakintsua dela esan ohi da; horren adibide da hitz egiteko aho bat baina entzuteko bi belarri eman dizkigula. Gizartean, alabaina, badago beti konfliktoak bilatzen ari denik; behar den beste entzun gabe hitz egiten duenik. Politikan, ‘belarriprest’ izatea behar da, ‘ahobizi’ beharrean ahohandi izan nahi ez bagara.

Nire gaurko iritzi artikulua Grupo Noticias Taldean.